● โรคที่มาจาก ‘นั่ง’ นานเกินไป ●

ข่าวการเสียชีวิตของสุภาพสตรีชาวออสเตรเลียด้วยภาวะโรคชนิด หนึ่ง ที่เรียกว่า โรคอีโคโนมี คลาสซินโตรม (Economy class syndrome) ทำให้สายการบินทั่วโลกต่างตระหนักถึงความ ปลอดภัยของผู้โดยสาร โรคอีโคโนมี คลาส ซินโดรม นี้ พบในผู้โดยสารที่เดินทางใช้ระยะเวลาบินครั้งละนานเกิน 3 ชั่วโมงขึ้นไป โรคหลอดเลือดด่าอุดตัน หรือ Deep Venous Thrombosis (DVT) ซึ่งนอกจากจะเกิดกับผู้โดยสารชั้นประหยัดแล้ว ผู้โดยสารชั้นหนึ่ง ชั้นธุรกิจหรือแม้แต่นักบินก็เสี่ยงเป็นโรคนี้เช่นกันเพียงแต่ไม่มากเท่า กลุ่มอาชีพเสี่ยง ได้แก่ พนักงานขับรถแท็กซี่ รถโดยสารประจำทาง รถบรรทุกส่งของเดินทางระหว่างจังหวัด หรือผู้ที่นั่งโต๊ะทำงานตั้งแต่เช้าจรดเย็นผู้เข้าชมภาพยนตร์เรื่องยาวๆ

อาการ จะปวดบวดแดงบริเวณน่องหรือข้อเท้า อาการของโรคดีวีทีเกิดจากการที่เลือดจับตัวเป็นลิ่ม หรือชิ้นเล็กๆ แล้วไหลเข้าไปตามกระแสเลือด อาจไปอุดตันตามอวัยวะที่สำคัญ เช่น ปอด หัวใจ ฯลฯ ทำให้เกิดอันตรายถึงแก่ชีวิตได้ วิธี ป้องกัน 1.กินยาแอสไพรินวันละ 1/2 เม็ด ก่อนเดินทาง 2 วัน และอีก 1/2 เม็ด เมื่ออยู่บนเครื่อง 2.เลือกที่นั่งใกล้ทางเดิน อย่านั่งด้านใน เพราะนั่งใกล้ทางเดินจะมีที่ว่างให้เหยียดแขน ขา แก้อาการเมื่อยขบ 3.อย่านั่งไขว้ขา เปลี่ยนอิริยาบถบ่อยๆ ลุกเดินบ้าง 4.หมั่นบริหารขาทั้ง 2 ข้าง ยกขึ้นสูงเท่าที่จะยกได้ เหยียดนิ้วเท้ากางออก เหยียดนิ้วเท้าชี้ลงพื้น 5.สวมเสื้อผ้าหลวมๆ สบายๆ 6.ควรหลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มผสมแอลกอฮอล์ และควรดื่มน้ำสะอาดมากๆ

อีกภาวะหนึ่งที่อาจ เกิดร่วมด้วยคือ Travelers Stroke พบว่า ร้อยละ 6 ของผู้ป่วยที่มีภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดที่ปอด อาจหลุดไปถึงหลอดเลือดแดงในสมองด้วย โดยผ่านทางช่องเปิดที่ผนังกั้นห้องหัวใจ (persistent foramen ovale หรือ PFO) ซึ่งโดยทั่วไปผนังนี้จะปิด ตั้งแต่วัยทารกแรกเกิด แต่ร้อยละ 17-27 ของคนทั่วไป กลับไม่ปิด ทำให้ลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำเล็ดลอดไปห้องหัวใจด้านซ้ายโดยไม่ผ่านปอดและ หลุดไปอุดหลอดเลือดแดงในสมอง ส่งผลให้เกิดอัมพฤกษ์ได้ เช่น มีอาการใบหน้าเบี้ยว พูดลิ้นแข็ง หรือเสียภาษาพูด แขนขาอ่อนแรงครึ่งซีก เป็นต้น ส่วนปัจจัยเสี่ยงที่อาจก่อให้เกิดโรคนี้ มีหลายประการ ตั้งแต่ภาวะอ้วน การแข็งตัวของเลือดง่ายกว่าปกติ เพิ่งผ่าตัดใหญ่ หรือผ่าตัดกระดูกชิ้นยาวๆ ภายใน 2 สัปดาห์ มีประวัติเป็นลิ่มเลือดดำอุดตันมาก่อนการไหลเวียนของเลือดในหลอดเลือดดำไม่ ดี มีประวัติเป็นเนื้องอกภายใน 2 ปี กินยาคุมกำเนิด มีภาวะบางอย่างที่จำกัดการเคลื่อนไหว รวมถึงวัยก็มีส่วนคือผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป ก็มีโอกาสเสี่ยงเช่นกัน โรค นี้ป้องกันได้ ถ้าปฏิบัติดังนี้ 1.หลีกเลี่ยงการนั่งไขว้ขา หรือการนนั่งงอสะโพกและเข่าเป็นเวลาติดต่อกันนานๆ 2.ออกกำลังกายบริหารขาทั้งสองข้าง ลุกยืนและเดินบ่อยๆ 3.ดื่มน้ำให้มาก หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ ชา กาแฟ 4.หลีกเลี่ยงการกินยานอนหลับ 5.ในผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดสูง แพทย์อาจพิจารณาให้ยาเพื่อป้องกันการเกิดลิ่มเลือดอุดตันไว้ก่อนเดินทาง นอกจากนั้นมีการศึกษาในผู้ที่แข็งแรงดี พบว่า การใช้ถุงเท้าที่ใช้พันรอบขา สามารถลดโอกาสการเกิดลิ่มเลือดอุดตัน โดยถุงเท้าจะออกแรงบีบกล้ามเนื้อขาเพื่อช่วยไล่เลือดจากขากลับไปยังหัวใจ

ขอขอบคุณข้อมูลภายใต้ความร่วมมือของสสส